Tekst

Marin

Hoe zie ik kleur door mijn witte bril

Als ik de hal instap van Armana, een eenentwintigjarige vrouw uit Eritrea die ik ondersteun, werp ik snel een blik om mij heen en zie een rij schoenen staan. Oh help, waarom heb ik nu net vandaag die sok met dat gat aangedaan? Dat ik mijn schoenen uit moet doen, is iets waar ik inmiddels wel aan gewend ben. Maar in het werken met mensen uit een andere cultuur zijn er dingen die een stuk lastiger voor mij zijn. Bekijk ik de ander niet onbewust vanuit mijn eigen achtergrond en cultuur? Hoe zorg ik ervoor dat ik mijn eigen normen niet opleg? En hoe leer ik vanuit de verschillen een betere hulpverlener en een verrijkt mens te worden?

Fijn dat ik zo’n divers team heb

Als Armana mij voorgaat naar de huiskamer vraagt ze: ‘Koffie, thee?’ Ik zeg : ‘Water graag!’ Ze kijkt mij verbaasd aan en vraagt me tijdens het gesprek steeds of ik echt niet iets anders wil drinken. Omdat ik inmiddels weet dat het in bepaalde culturen onbeleefd is om eten of drinken af te slaan, probeer ik altijd iets aan te nemen. Is het misschien ook onbeleefd om water te nemen in plaats van koffie of thee? Ik neem mijzelf voor om dit te checken bij collega’s die hier meer van afweten. Echt heerlijk dat we zo’n divers team hebben met collega’s met een verschillende culturele achtergrond. Aan hen durf ik alles te vragen en ik ben steeds verrast door de leuke gesprekken die we hebben en door hun tips. 

Ik kan toch niet zomaar drie uur koffiedrinken?

Armana vroeg mij laatst of zij voor mij een keer speciale Eritrese koffie mocht maken. Dit leek me heel leuk totdat zij vertelde dat het ritueel hieromheen ongeveer drie uur duurt. Ik schrok, want hoe leg ik uit dat ik niet zomaar drie uur bij haar kan koffiedrinken zonder onaardig of ongeïnteresseerd over te komen? Als ik besluit dit één keer te doen om mijn band met haar te versterken, weet ik niet hoe ik de volgende keer uit moet leggen dat ik dan voor andere tijdrovende zaken geen tijd heb. 

Nooit last van stress

Op dat gebied zijn Armana en ik zo anders. Ze begrijpt niet waarom wij zo druk zijn en van afspraak naar afspraak hollen. Bij haar gaat alles veel rustiger. Ze neemt de tijd en lijkt nooit last te hebben van stress. Stiekem ben ik daar wel jaloers op. Ik heb een vrijwilliger gevonden die haar helpt om andere jonge moeders te ontmoeten en haar helpt bij het vinden van activiteiten die aansluiten bij haar kinderen. Misschien kan zij hier wel tijd voor vrij maken en kan ik het laatste uurtje aansluiten?  

Gastouder meldt dat de kinderen zo moe zijn

Wanneer ik haar heb geholpen met de inschrijving van haar kind bij de peuterspeelzaal en we hard hebben gelachen omdat ik voor de zoveelste keer haar geboortedatum verkeerd heb ingevuld omdat zij de cijfers door elkaar heen haalt, bekijk ik haar kinderen nog eens goed. De gastouder heeft mij namelijk gebeld om te melden dat de kinderen zo moe zijn ‘s ochtends wanneer ze gebracht worden. Zij vertelde me dat de kinderen soms pas om 22.00 uur gaan slapen. Ik vind dit ook laat voor zulke jonge kinderen, maar is het schadelijk? 

Wat weet ik nou als witte vrouw van eenendertig jaar?

Ik merk dat mensen wel vaker vanuit goede bedoelingen een mening hebben over hoe Armana met haar kinderen omgaat. Over hoe laat haar kinderen naar bed moeten en hoe ze er uit moeten zien. Haar begeleiders bespreken met haar dat haar huis rommelig is. Ook ik voer goedbedoelde gesprekken met haar over het bewust krijgen van kinderen omdat ik denk dat het onverstandig is dat zij in haar situatie weer zwanger wordt. Maar wat weet ik als witte vrouw van eenendertig jaar nu over haar normen en waarden en cultuur? Veiligheid staat voorop heb ik als hulpverlener geleerd, maar wanneer bestempel ik iets als onveilig en waarom? Waar ligt de grens tussen onverantwoord ouderschap en een verschil in cultuur? Wanneer is iets té onverzorgd? Welke bedtijd is nou echt te laat? Hoe streng mag je zijn? Mag je een tik uitdelen of niet? 

Taalbarrière helpt niet mee

Bij het bespreekbaar maken van dit soort vragen helpt de taalbarrière ook niet mee. Het gesprek open voeren en veel vragen stellen is door de taal ingewikkeld. Armana en ik communiceren zonder veel woorden. We proberen elkaar te begrijpen en vinden hier steeds nieuwe manieren voor. Inmiddels weten we dat bellen niet handig is. Whatsappen en mailen werkt veel beter. Dan heeft zij de tijd om het te vertalen. Wanneer het echt nodig is om elkaar precies te begrijpen kunnen wij gebruik maken van een kennis van Armana die helpt met vertalen of we bellen de tolkentelefoon.

Diep respect hoe zij haar leven vormgeeft

Haar vorige begeleider van VluchtelingenWerk heeft mij verteld dat Armana een heftig verleden heeft. Zij is tien jaar jonger dan ik en voedt in haar eentje twee kinderen op in een land waarvan zij de taal niet goed spreekt. Zij is afhankelijk van allerlei Nederlandse regels en wetten: voor haar inburgering, het gezag over haar kinderen, haar financiën, het krijgen van een huis en werk. Ik heb echt diep respect voor hoe zij doorzet en haar leven vormgeeft. 

Ik leer van de verschillen

Ik leer van de verschillen door de ander met openheid, nieuwsgierigheid en gelijkwaardigheid
tegemoet te treden. Wanneer je open het gesprek aangaat en vraagt wat hij of zij prettig vindt in het contact, wat belangrijk is in een hulpverleningsrelatie, schep je ruimte om elk onderwerp te bespreken met elkaar. Ongeacht waar je vandaan komt of wat jouw visie op het leven is.

Door Armana en de vele anderen die ik ondersteun, ben ik steeds meer kleur ben gaan zien door mijn witte bril en dat maakt de wereld zoveel mooier.